Mówi się, że na każdy hektar ziemi w Zakopanem przypada 100 artystów. I zdecydowanie jest w tym trochę prawdy, gdyż w Zakopanem jest naprawdę pokaźna ilość państwowych muzeów sztuki oraz prywatnych galerii. A jeśli jeszcze dołożymy do tego Muzeum Oscypka czy Centrum Edukacyjne Tatrzańskiego Parku Narodowego, to zajęcia starczy nam na pewno na kilka dni! W tym wpisie zapraszam Was na wycieczkę po Zakopanem i jego muzeach i galeriach, ale jeśli chcielibyście dowiedzieć się czegoś na temat ciekawostek związanych z tym miastem przeczytajcie koniecznie „Zakopane – ciekawostki, których nie znałeś”. A jeśli akurat wybierasz się do Zakopanego na weekend sprawdź również „Ranking podhalańskich basenów termalnych”! A teraz nie przedłużając już: Zakopane – muzea i galerie, które warto odwiedzić!
Zakopane muzea, które warto odwiedzić
Muzeum Tatrzańskie im. dra Tytusa Chałubińskiego (Krupówki 10) – gmach główny to muzeum w starym i tradycyjnym znaczeniu tego słowa. Oprócz budynku głównego, posiada 5 filii w Zakopanem oraz 4 filie terenowe. Przy budowie budynku głównego pracowały dwie silne osobowości – Stanisław Witkiewicz, odpowiedzialny za elewację w stylu zakopiańskim, oraz Franciszek Mączyński, który odpowiadał za projekty techniczne. Gmach główny oferuje wystawy dotyczące historii i etnografii tych terenów, a więc prześledzimy tutaj historię Podhala od prehistorii do XX wieku oraz zajrzymy do XIX wiecznej góralskiej chaty. A jeśli już o chacie i Zakopanem mowa, to koniecznie należy udać się do Willi Koliba zaprojektowanej przez twórcę stylu zakopiańskiego Stanisława Witkiewicza (ojca Witkacego, czyli Stanisława Ignacego Witkiewicza). Jest to charakterystyczny drewniany budynek z podmurówką konstrukcji zrębowej kryty ciemnym gontem z misternie rzeźbionymi elementami. Pierwotnie zbudowany został dla ziemianina ukraińskiego pochodzenia Zygmunta Gnatowskiego, dzisiaj mieści się tutaj Muzeum Stylu Zakopiańskiego (Kościeliska 18) prezentujące eksponaty zgromadzone przez pierwszego właściciela obiektu. Styl zakopiański, zwany niekiedy witkiewiczowskim, to nie tylko piękna zewnętrzna bryła budynków, lecz również meblarstwo, narzędzia i przedmioty codziennego użytku – i właśnie przepiękne stoły, krzesła czy kafle możemy oglądać we wnętrzu Koliby. W ogóle polecam spacer całą ulicą Kościeliską będącą częścią „zakopiańskiej starówki”. Oczywiście Zakopane nie posiada starego miasta w rozumieniu tego znanego z Krakowa, Zamościa czy Kazimierza Dolnego. Jednak trakt komunikacyjny prowadzący wschód – zachód do wlotu Doliny Kościeliskiej, prowadzący ulicami Kościeliska, Skibówki, Krzeptówki, Nędzy Kubica pełni taką funkcję. Najciekawszym fragmentem jest ulica Kościeliska, gdyż wciąż stoją tutaj najstarsze w mieście chałupy w stylu podhalańskim oraz wille w stylu zakopiańskim. Jeśli zafascynuje was ten styl i zapragniecie dowiedzieć się czegoś więcej na temat tego skąd Witkiewicz czerpał inspiracje, to zapraszam do Muzeum Stylu Zakopiańskiego „Inspiracje” (Droga do Rojów 6). Budynek ten jest wybitnym przykładem tradycyjnego budownictwa podhalańskiego, został zbudowany ok. 1830 roku dla rodziny Gąsieniców – Sobczaków. Chałupa ustawiona jest frontem na południe i kryje w sobie sień oraz dwie symetrycznie zbudowane, po dwóch stronach obiektu, izby: „czarną”, w której niegdyś koncentrowało się życie góralskiej rodziny oraz „białą”, w która kiedyś i dziś była miejscem odświętnym i szczególnym. Tak zostało do dzisiaj, gdyż mieści w sobie wystawę etnograficzną Marii i Bronisława Dembowskich – ogromnych miłośników i znawców Góralszczyzny. Dzięki staraniom Marii Dembowskiej do ojczyzny, czyli Polski powróciło z Chorwacji ciało Stanisława Witkiewicza. Witkiewicz spoczął na Cmentarzu Pęksowym Brzysku. Jest to cmentarz zasłużonych, porównywany często z Cmentarzem Łyczakowskim czy warszawskimi Powązkami. Oprócz twórcy stylu zakopiańskiego spoczywają tu m.in. Władysław Hasior, Kazimierz Przerwa – Tetmajer i Kornel Makuszyński.
Zakopane – galerie, które warto odwiedzić
Odkrywając uroki artystycznego Zakopanego, nie można ominąć Galerii Sztuki XX wieku mieszczącej się w willi Oksza (Zamoyskiego 25), w której prezentowane są dzieła elity artystycznej naszego kraju – Witkacego, Malczewskiego, Wyczółkowskiego czy Stryjeńskiej. A jeśli już artystyczny klimat zakopanego wciągnie was na dobre to w kolejce czekają jeszcze Muzeum Kornela Makuszyńskiego (tak, tego samego od Koziołka Matołka i Pacanowa) (Tetmajera 15), Muzeum Jana Kasprowicza (Harenda 12 a), Muzeum Karola Szymanowskiego (Kasprusie 19) – nieco niedocenianego w naszym kraju kompozytora, autora baletu „Harnasie” inspirowanego muzyką i kulturą góralszczyzny. Muzeum mieści się w willi Atma. Ma ona niezwykły klimat, który zawdzięcza nie tylko rozbierzwającej od progu muzyce, ale też nazwie atma w języku starohinduskim oznacza duszę, Galeria Władysława Hasiora (Jagiellońska 18 b) mieszcząca się w domu i jednocześnie pracowni artysty. Znajdziemy tu wiele prac tego wybitnego artysty – portrety symboliczne, instalacje czy projekty pomników. Szczególnie wartym odwiedzenia miejscem związanym z Hasiorem w Zakopanem jest też pomnik jego autorstwa poświęcony Ratownikom Górskim na nomen omen ul. Mariusza Zaruskiego 2 – jednego z twórców Tatrzańskiego Pogotowia Ratunkowego. Na koniec Muzeum Jana Krzeptowskiego Sabały – gawędziarza, przewodnika, muzykata zakopiańskiego, a także zbójnika i myśliwego (według legendy miał pokonać w walce wręcz 10 niedźwiedzi) prowadzone przez jego potomków w Chacie Sabały.
A jeśli chcecie dowiedzieć się co współcześnie „w trawie piszczy”, to proponuję kilka miejsc. Pierwsze to Galeria YAM (Krupówki 63), w której organizowane są wernisaże młodych artystów. Drugim jest Miejska Galeria Sztuki im. Władysława hr. Zamoyskiego (Krupówki 41) – jest to przestrzeń wystawiennicza, w której odbywają się wernisaże i wystawy malarstwa, rzeźby i sztuk wizualnych. Trzecim Galeria STRUG w Zespole Szkół Plastycznych im. Antoniego Kenara (Kościeliska 35) – prezentowane są tutaj prace zarówno nauczycieli, jak i uczniów szkół plastycznych z różnych stron Polski i świata. Warto też zajrzeć do mniejszych, prywatnych galerii sztuki prowadzonych często przez ich właścicieli. Należą do nich Galeria Antoniego Rząsy (Bogdańskiego 16a), prowadzona dzisiaj przez jego syna, Galeria Arkadiusza Walocha (Kościuszki 12), w której można podziwiać ekspresyjne malarstwo artysty, Galeria Jerzego Jędrysiaka (Na Gubałówkę 2), w której prezentowane są prace artysty wykonane w technice linorytu czy Dom Doktora. Galeria Sztuki (Witkiewicza 19) mieszczącego się w domu wybudowanym w stylu witkiewiczowskim.
Zakopane – wyjątkowe muzea i galerie, które warto odwiedzić
Historię i przyrodę najwyższych gór Polski poznacie w Centrum Edukacji Przyrodniczej Tatrzańskiego Parku Narodowego – najnowocześniejszej placówce w okolicy. Oprócz trójwymiarowej makiety Tatry i filmu przyrodniczego o historii tego terenu w technologii 4D, moim ulubionym miejscem jest tzw. sala odkryć – pomieszczenie z grami i zabawami – możecie sprawdzić swoją wiedzę ze znajomości mapy – kierunków i kolorów szlaków turystycznych czy wysokości poszczególnych szczytów, ale też zabawić się w górską kozicę (dzięki temu, że gra wykorzystuje technologię kinect). Zwiedzanie Centrum odbywa się w 25-cio osobowych grupach i lepiej zarezerwować bilet z wyprzedzeniem, zaś Sala Odkryć jest osobnym bytem i zwiedza się ją indywidualnie.
Warto też wstąpić do Muzeum Oscypka, gdyż oprócz pokazu produkcji tego symbolu góralszczyzny i prezentacji tradycyjnych sprzętów pasterskich, będziecie mogli przygotować własny egzemplarz, a następnie bez najmniejszych oporów go spałaszować. Oczywiście nie będzie to tradycyjny oscypek, gdyż proces jego produkcji jest zdecydowanie dłuższy niż zwiedzanie Muzeum, zrobione podczas pokazu serki sporządzone z mleka owczo – krowiego, nie wędzone, za to w wymyślnych kształtach serc, zwierząt czy parzenic. Oprócz pokazu w Muzeum możecie zaopatrzyć się w certyfikowane wyroby – oscypki, serki górskie, skórzane kapcie i wełniane skarpety.
