Skip to content
Polska Orawa i jej największe atrakcje
Menu

„Hej bystra woda bystra wodziczka

Pytało dziewczę o Janicka (…)

Hej powiadali hej powiadali

Hej ze Janicka porąbali

Hej porąbały go Orawiany

Hej za owiecki za barany (…)”

Góralska piosenka ludowa, „Hej bystra woda” (Masz Orawski)

Dostałam ostatnio olśnienia. A było to tak… Po raz kolejny zastanawiałam się gdzie pojechać na wycieczkę i po raz kolejny padło na okolice Babiej Góry – Żywiecki Park Etnograficzny w Ślemieniu, Muzeum Kultury Ludowej w Sidzinie oraz Danielki. W Ślemieniu natknęliśmy się na imprezę z jedzeniem i śpiewami ludowymi. Panie z okolicznych kół gospodyń wiejskich śpiewały góralskie pieśni, w tym tą o Janicku. W Sidzinie trafiliśmy na inscenizację góralskiego wesela, którą nagrywała Orawa TV, ale właściwe przebudzenie mocy nastąpiło w Danielkach na … dachu Orawy, a jakże! Okazało się, że jesteśmy na Orawie! Tej od biednego, nieżywego Janicka! I okazało się, że zbóje, Orawianie, to nie przybysze z nie wiadomo skąd, tylko sąsiedzi zza miedzy!

Do tego przypomniałam sobie, że o Orawie i Orawianach słyszałam też z innej strony. Na moich studiach etnograficznych w Krakowie spotkała się totalna mieszanka ludzi z całej Polski. I trafił się też chłopak z Orawy, który o Orawie i Orawianach mówił nienachalnie, ale praktycznie cały czas. Wiecie takie studenckie rozmowy w stylu przekomarzań wychodzimy na pole czy na dwór.

Okazało się, że po Orawie i wokół niej krążyłam już od dłuższego czasu, tylko tak jakoś nie skojarzyłam faktów. A teraz i Was postanowiłam olśnić i pokazać, gdzie Orawa jest i co ciekawego można tam zobaczyć. Zatem zaczynamy: Polska Orawa i jej największe atrakcje.

Orawa – a właściwie gdzie to jest?

Jeśli nie mieliście tyle szczęścia, co ja i nie doznaliście olśnienia stojąc na Dachu Orawy, służę pomocą i wyjaśnieniem. Otóż Orawa to nazwa historyczno – geograficznej krainy, której obecnie większa część znajduje się na Słowacji. W Polsce, na terenie województwa małopolskiego, znajduje się północno – wschodnia część regionu. Ogólnie, polska Orawa leży w rozległej Kotlinie Orawsko-Nowotarskiej, u stóp Babiej Góry, w dorzeczu rzeki Czarnej Orawy. W szczegółach, od północy ograniczona jest wododziałem Karpat Zachodnich w tym Beskidem Żywieckim z pasmem Babiej Góry, od wschodu dalej granica przebiega wododziałem Karpat Zachodnich, w tym grzbietem Pasma Podhalańskiego i dalej linią wododziału Orawy i Dunajca, od południa ograniczona jest Tatrami Zachodnimi, Górami Choczańskimi i Szypską Fatrą, a od zachodu Górami Kisuckimi i fragmentem Małej Fatry. Z każdej strony więc Orawianie oddzieleni są od sąsiadów albo górami (co więcej poszczególne wioski orawskie też są od siebie oddzielone wzniesieniami zwanymi Działami Orawskimi) albo lasami i torfowiskami (zwanymi Borami Orawskimi lub puściznami). Znajdziemy tutaj i rozległe kompleksy leśne, i unikatowe torfowiska, i góry, i rzeki. 

Polska Orawa zajmuje 300 km2, na terenie których zlokalizowanych jest czternaście wsi, zamieszkanych przez ok. 25 tys. mieszkańców. Najbardziej znane to Orawka, Podwilk, Zubrzyca Górna i Zubrzyca Dolna. Mieszkańcy posługują się dialektem orawskim. 

Orawa – ziemie niczyje 

Dzieje Orawy nierozerwalnie związane są z historią trzech współczesnych państw: Słowacji, Polski i Węgier. Historyczno – polityczne zawirowania od wieków wpisane są w klimat tych terenów. Z jednej strony mieszkańcy nieustannie zmagali się z różnymi kataklizmami, w tym ze zmianami granic, chorobami i zarazami, a także wojnami religijnymi. Z drugiej zaś Orawa korzystała ze swojego położenia geopolitycznego – na szlakach handlowych i komunikacyjnych – przebiega tędy m.in. Szlak Bursztynowy, Szlak Solny czy Droga Miedziana.

Za panowania dynastii Piastów tereny te należały do Polski, w XVI wieku przeszły pod władanie Monarchii Węgierskiej. I od tego momentu rozpoczyna się intensywne zaludnianie tych ziem. Największy rozkwit przypada na czas panowania Habsburgów, a konkretnie rodziny Thurzo. Na “ziemie niczyje”, jak określano Orawę zaczęli przybywać chłopi z dóbr żywieckich, oświęcimskich czy zebrzydowskich. Na przełomie XVII i XVIII wieku powstały praktycznie wszystkie wsie górnoorawskie. Po rozpadzie Austro-Węgier, część terenów Orawy trafiła pod zwierzchnictwo Polski, w czasie II wojny światowej całość została przyłączona do Czechosłowacji, po korekcie granic znów polska Orawa została przyłączona do Rzeczpospolitej. 

Mieszanka kultur i wpływów sprawiła, że na Orawie wykształciła się specyficzna grupa górali, posługujących się osobną gwarą, posiadających własne tradycje i obyczaje od stroju, przez przyśpiewki, aż po obrzędy związane z obchodzeniem świąt. 

Polska Orawa – największe atrakcje

Babia Góra – Królowa Orawy

Widać ją absolutnie z każdego miejsca. Kształtuje pogodę, kieruje wiatrami, warunkuje krajobraz, buduje nastroje. Nie bez kozery lokalnie znana jest jako Matka Niepogód i Kapryśnica. Przez Orawian uznawana jest za świętą górę. Choć jej inna nazwa to Diablak. Babia Góra to zarówno szczyt (1725 m n.p.m.), jak i nazwa całego masywu położonego w Beskidzie Żywieckim. W dobrych warunkach pogodowych jest to stosunkowo łatwy szczyt do zdobycia, problemy zaczynają się wraz ze zmianami pogody. Na szczyt prowadzi kilka szlaków – od Zawoi, z Przełęczy Krowiarki, od Lipnicy Wielkiej, a na strudzonych wędrowców wchodzących od strony Markowych Szczawin lub schodzących ze szczytu w tę stronę czeka wygodne schronisko. Ze szlakami w okolicach Babiej Góry związana jest tzw. “wojna na pędzle”, o której więcej przeczytacie w tekście pt. “Czy kolor szlaku ma znaczenie?”, a więcej o Babiej Górze przeczytacie w tekście “W poszukiwaniu zimy: Babia Góra”. Od 1954 roku Masyw Babiej objęty jest Babiogórskim Parkiem Narodowym, którego symbolem jest roślina – okrzyn jeleni. 

Danielki – Dach Orawy

Wpisując w google hasło “Danielki”, raczej wyskoczą Wam oferty sprzedaży butów, niż informacje na temat osady położonej 850 m n.p.m. w Beskidzie Orawsko-Podhalańskim na stoku Pająkowego Wierch. Rozciąga się stąd niesamowity widok z jednej strony na Babią Górę, z drugiej na Tatry i jezioro Orawskie. Znajduje się tu kilka domów, niewielka murowana kaplica, a w niej pieta czczona jako Patronka Orawy i dzwonnica loretańska. Można się tutaj dostać, idąc drogą od Podwilka lub korzystając z żółtego pieszego szlaku turystycznego prowadzącego z Orawki. 

Pasmo Polic i Hala Krupowa

Pasmo Babiej Góry od Pasma Polic rozdziela Przełęcz Krowiarki. Najwyższym szczytem jest Polica (1369 m.n.p.n.). Do ważniejszych szczytów w tym paśmie zaliczyć możemy Czyrniec (1328 m), Kiczorkę (1298 m), Okrąglicę (1239 m) i Mosorny Groń (1046 m), na który prowadzi wyciąg krzesełkowy. Drugie pasmo górskie Orawy również jest terenem bogatym przyrodniczo. Na tym terenie utworzono aż dwa rezerwaty przyrody – “Na Policy” oraz “Rezerwat na Policy im.prof. Zenona Klemensiewicza”. Dodatkowo z Policy grzbietem Czyrńca i przez Przełęcz Zubrzycką przebiega Wielki Europejski Dział Wodny oddzielający zlewiska Morza Bałtyckiego i Morza Czarnego. 

Na Policę najłatwiej dostać się przez Przełęcz Zubrzycką z Zubrzycy Górnej, w okresie międzywojennym prowadził tędy Tabakowy Chodnik, którym przemycano obuwie i kamienie do zapalniczek z Czechosłowacji do Polski.

Ciekawostką jest również Hala Krupowa, na którą prowadzi szlak m.in. od Sidziny. W przewodnikach znajdziecie informację, iż znajduje się tutaj schronisko. Tymczasem schronisko znajduje się na Hali Kucałowiej, którą od Hali Krupowej oddziela kilkanaście minut marszu. 

Kościół pw. św. Jana Chrzciciela w Orawce

Kościół pw. św. Jana Chrzciciela jest najcenniejszym zabytkiem Górnej Orawy. Świadczy o polskości Orawy – na belce tęczowej znajduje się inskrypcja w języku polskim. Powstał na miejscu wcześniejszego protestanckiego zboru, z inicjatywy księdza Jana Szczechowicza w latach 1651-1656. Położony jest blisko drogi (krajowa 7), w dolinie rzeki Czarna Orawa, u podnóża Pająkowego Wierchu. Otoczony jest kamiennym murem i drzewami, z przylegającym, niewielkim cmentarzem. Orientowany, składający się z dwóch części: murowanej (nowszej) i drewnianej (starszej). Najstarsza część kościoła – prezbiterium i nawa, zbudowano z drewna modrzewiowego w konstrukcji zrębowej (bez użycia gwoździ) na kamiennej podmurówce. Murowaną kaplicę Matki Bożej Bolesnej dobudowano w 1728 r., a iglicową wieżę dodano dopiero w 1901 r. To, co jest w nim unikatowego to zasłony wielkopostne, czyli płótna lniane malowane temperą, którymi zasłania się ołtarz w okresie świąt wielkanocnych. Niestety zobaczyć je można też tylko w tym okresie. Drugim cennym elementem wnętrza kościoła jest polichromia przedstawiająca tzw. biblię dla ubogich, pokazująca na ścianach kościoła sceny z życia Jezusa Chrystusa, 55 postaci świętych polskich i węgierskich oraz Dziesięcioro Przykazań. Niecodziennym elementem jest również rzeźba Jezusa Frasobliwego, który oprócz korony cierniowej, ma prawdziwe włosy. 

Orawski Park Etnograficzny w Zubrzycy Górnej

W tym miejscu byłam tylko kilka razy i nie mam z nim raczej pozytywnych wspomnień, chociaż cała sprawa rozwiązała się w sposób wielce pozytywny. Otóż w tym skansenie Lemur zaginął! Wysunął się z torby i postanowił pozwiedzać nieco dłużej. Na szczęście, pewien Pan odnalazł Lemura i dzięki temu możemy dalej wspólnie podróżować. Nie mniej, do tej pory, jak przekraczam granicę Krowiarek, to mam pewne mieszane odczucia i niezbyt dobre emocje. 

Mimo to, OPE to bardzo interesujące miejsce. Rozległy teren położony u stóp Babiej Góry skrywa w sobie całe drewniane dziedzictwo Orawy. Punktem centralnym skansenu jest Dwór Moniaków, rodziny, która swe dobra wraz z rzeczonym dworem przekazała Skarbowi Państwa, by utworzyć Muzeum. Spacerując alejkami Parku i wstępując do poszczególnych chałup mamy możliwość wejścia w klimat minionych epok oraz zobaczenia od podszewki orawskiej zagrody chłopskiej, jak i dworu szlacheckiego, jest też karczma z Podwilka, szkołę wiejską, a także cztery chłopskie zakłady przemysłowe: olejarnia, kuźnia, tartak i folusz. Znajduje się tu też Kościół pw. Matki Boskiej Śnieżnej, przeniesiony do Zubrzycy z Tokarni oraz plebania. W skansenie znajduje się również chałupa niegdyś należąca do rodziny Misińców, w której mieszkał młody Karol Wojtyła, gdy budowano drogę na Krowiarki. 

Najlepiej odwiedzić skansen, a i całą Orawę, podczas jednej z organizowanych tu imprez: Święta Bacowskiego ze stawianiem moja, Orawskich Zaduszek, Wiosny na Orawie, Święta Borówki czy Festiwalu Muzyki Kameralnej.

Ciekawostką jest też nazwa miejscowości, w której znajduje się OPE – Zubrzyca. Podzielona jest ona na dwie części – Dolną i Górną. Ciągnie się wzdłuż potoku o tej samej nazwie oraz drogi krajowej nr  957. Jej nazwa pochodzi prawdopodobnie od trawy, która tu rosła, a którą ponoć wcinały żubry, chociaż nie ma dowodów na ich występowanie w tych okolicach. 

Na obrzeżach Zubrzycy utworzono rezerwat przyrodniczy “Bembeńskie”, które chroni rzadkie bory świerkowe na torfie. 

Jak poznać Orawę?

Piękno i bogactwo kulturowe i przyrodnicze tej krainy poznać możemy, poruszając się zarówno pieszo, rowerem, konno, jak i samochodem. Przez Orawę biegnie krótki odcinek Głównego Szlaku Beskidzkiego: Bystra – Jordanów – Skawa – Rabka Zdrój, a łączna długość wszystkich szlaków przechodzących przez te tereny to ok. 138 km. Dlatego najlepiej przyjechać tu na kilka dni i zanurzyć się w tutejszy folklor i krajobraz.


Spodobał Ci się wpis? Masz uwagi? Spostrzeżenia? Zapytania? Jeśli tak, to proszę pozostaw komentarz pod wpisem: to bardzo mobilizuje do ciągłej pracy nad blogiem! Z góry dziękuję! By pozostać na bieżąco z lemurowymi przygodami, śledź lemurowego fanpage’a oraz instagrama (nick: lemurpodroznik)!
Polska Orawa i jej największe atrakcje

Cześć!

Mam na imię Asia i witam Cię na lemurowym blogu – jedynym blogu poświęconym tylko i wyłącznie podróżom po Polsce. Znajdziesz tu tajemnicze miejsca, niesamowite tradycje i regionalne zwyczaje. Wyrusz razem ze mną w podróż, która zaczyna się tuż za drzwiami! Zapraszam!

Polska Orawa i jej największe atrakcje

Kategorie

Archiwum

Polska Orawa i jej największe atrakcje